Położony w samym centrum wsi meczet jest najstarszą muzułmańską świątynią w Polsce i jednocześnie przykładem islamskiego, drewnianego budownictwa sakralnego.

Kiedy dokładnie go zbudowano? Nie wiadomo. Na pewno po 1679 roku, kiedy to Jan III Sobieski, w zamian za zaległy żołd, nadał Tatarom tutejsze ziemie i na pewno przed 1782 rokiem, kiedy o istniejącym już meczecie wspominał wizytator spisujący pobliską, katolicką parafię w Krynku. Meczet znajduje się w centrum niewielkiego placu, otoczonego metrowym, wzmocnionym zaprawą murem z polnych kamieni. Wzniesiony w tradycyjnej konstrukcji zrębowej, usadowiony na niewielkiej podmurówce niewiele różni się od typowych podlaskich kościółków. Gdyby nie półksiężyce na hełmach dwóch wieżyczek, z zewnątrz można by wziąć świątynię za jedną z licznych w okolicy cerkwi, ale wnętrze jest już w bezdyskusyjny sposób muzułmańskie.

Świątynia podzielona jest na dwie części: większą – męską i mniejszą – kobiecą. Do każdej z nich prowadzą osobne przedsionki, w których należy zostawić obuwie. Z wydzielonej kobiecej części można spoglądać na część męską jedynie przez niewielkie okna przesłonięte dodatkowo firankami. W części męskiej znajduje się wieloboczna nisza, tzw. mihrab, której rolą jest wskazywanie wiernym kierunku, w którym powinni się modlić, czyli kierunku Mekki. Tuż obok umieszczony jest minbar, czyli rodzaj kazalnicy, z której imam zwraca się do wiernych. Przestronny balkon nad tą męską częścią świątyni przeznaczony jest dla młodzieży. Wystrój wnętrza jest skromny. Na podłodze rozłożone są wielobarwne dywany, na których zasiadają wierni. Zgodnie z muzułmańską tradycją ściany meczetu zdobione są niemal wyłącznie napisami, które są cytatami z Koranu – świętej księgi islamu. Nie spotkamy tu żadnych obrazów ani figurek świętych. Choć w Koranie nie ma żadnego formalnego potępienia obrazów, większość muzułmanów uznaje, że nadmierne przywiązanie do ludzkich wizerunków może prowadzić do grzechu bałwochwalstwa (szirk), a to już godzi w samą podstawę islamu, opartego na fundamentalnym przekonaniu o istnieniu jednego, niepodzielnego Boga.

Mizar to muzułmański cmentarz. Ten w Kruszynianach leży ok. 150 metrów dalej od drogi, niż sam meczet. Powstał prawdopodobnie w II poł. XVII wieku, tuż po zasiedleniu tych ziem przez Tatarów. Najstarszy nagrobek – z nieociosanego kamienia zaopatrzony w inskrypcję – pochodzi z 1769 roku, a jest wiele innych, starszych, niestety bez inskrypcji pozwalających na ustalenie daty pochówku. Najwięcej, bo ok. 300 nagrobków pochodzi z XIX wieku i te już w większości opatrzone są napisami w języku polskim i arabskim, choć trafia się i cyrylica. Nagrobki z przełomu XIX i XX stulecia wyglądem nie odbiegają od tych chrześcijańskich, różniąc się jedynie stylizowanymi, arabskimi inskrypcjami. Meczet w Kruszynianach – arcyciekawy pomnik arcyciekawej historii.